Tryptany to na chwilę obecną leki o bezkonkurencyjnej skuteczności w przerywaniu napadu migreny. Tą dobrze przebadaną grupę leków stosuje od lat wielu pacjentów cierpiących z powodu silnych migren. Poniżej zebrałam najczęstsze pytania, jakie nurtują moich pacjentów w związku z ich zażywaniem.

Co robi tryptan w naszym organizmie?

Jeśli zastanawiasz się jak, działają tryptany na nasz organizm i co w zasadzie robią, że migrena mija, postaram się prosto to wytłumaczyć.

Upraszczając, w naszym organizmie występuje wiele neuroprzekaźników. Jednym z nich jest serotonina. To neuroprzekaźnik, który odgrywa ważną rolę w powstawaniu migreny. Badacze zauważyli, że jej metabolizm jest zaburzony u pacjentów, którzy mają migreny.

Leki tryptanowe (czyli tryptany) to biochemiczne cząsteczki, które łączą się z receptorami dla serotoniny (5HT1) zlokalizowanymi głównie w naczyniach krwionośnych. Opisano już kilka podtypów tych receptorów. Między sobą poszczególne tryptany różnią się tym, w jakim stopniu łączą się z poszczególnymi podtypami receptorów 5HT1.

Receptory 5HT1B znajdują się głównie naczyniach mózgowych. Tryptany łącząc się z nimi, prowadzą do skurczu naczyń mózgowych. Z kolei w połączeniu z receptorem 5HT1D zmniejszają impulsację bólową w szlakach nerwu trójdzielnego oraz redukują wydzielanie czynników prozapalnych. We wspomniany wyżej sposób hamują uwalnianie CGRP z zakończeń nerwu trójdzielnego, które według aktualnej wiedzy, leżą u podstawy powstawania migreny.

Na jaki ból głowy działają tryptany?

Tryptan to lek, który służy przerywaniu napadu migrenowego. Stosujemy go również (szybko działający sumatryptan) do doraźnego leczenia klasterowego bólu głowy. Naukowcy poszukują wciąż nowych zastosowań dla tej grupy leków.

Jaki tryptan brać na migrenę?

Na świecie dostępnych jest 7 rodzajów tryptanów. Wszystkie wykorzystujemy w leczeniu napadów migreny. Różnią się one między sobą siłą, czasem działania oraz nasileniem działań niepożądanych.

W polskich aptekach możesz otrzymać na receptę następujące tryptany:

Sumatryptan,

(czyli Cinie, ApoMigra, Frimig, Imigran, Migtan, Sumamigren, Sumigra, Sumatriptan).

To najlepiej przebadany tryptan, który jako pierwszy wprowadzono do leczenia (1991). W aptece otrzymasz go dostać w wielu różnych postaciach: doustnej, doodbytniczej, iniekcji podskórnych czy aerozolu do nosa.

CIEKAWOSTKA

Najnowsze badania pokazują, że wbrew wcześniejszym wątpliwościom, mogą stosować go osoby z migreną z aurą z pnia mózgu, migreną porażenną oraz z padaczką.

Almotryptan, (zarejestrowany w 1999)

(czyli Almozen, Dezamigren)

Charakteryzuje go najszybszy początek działania spośród tryptanów podawanych doustnie. Pierwsze efekty działania pojawiają się już po 30 minutach. Jest jednym z najlepiej tolerowanych tryptanów, rzadko powodującym działania niepożądane. Ponadto, podczas jego stosowania rzadziej dochodzi do nawrotu bólu migrenowego. Łagodzi również pozostałe objawy napadu migreny, takie jak nudności, wymioty lub nadwrażliwość na światło i dźwięki.

Zolmitryptan,

(czyli Zolmiles, Zolmitryptan)

Występuje w postaci tabletek i tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej.

Eletryptan

(czyli Relpax w postaci tabletek doustnych).

W porównaniu z innym tryptanami wykazuje mniejszy efekt kurczący naczynia wieńcowe. Ryzyko interakcji z innymi lekami może jednak być większe.

Ryzatryptan, * (aktualnie niedostępny)

(czyli Rizatriptan, Rizagren, Maxalt).

Kolejne tryptany dostępne tym razem poza granicami naszego kraju to: Frowatryptan, Naratryptan.

Tryptan bez recepty

Almotryptan to jak na razie jedyny tryptan dostępny w Polsce bez recepty. Lek nazywa się Dezamigren. Dwu tabletkowe opakowanie kosztuje około 28 złotych. Na chwilę obecną nie jest refundowany.

Bezpieczne stosowanie tryptanów

Co zrobić jeśli tryptan nie zadziała?

Nieskuteczność jednego tryptanu nie wyklucza skuteczności innego. Dla każdego pacjenta staram się dobrać lek indywidualnie, tak aby spełniał wszystkie jego potrzeby.

Czy tryptan można łączyć z innymi lekami na ból głowy?

Tak, ale nie ze wszystkimi. Preparaty łączące sumatryptan (85mg) z naproksenem (500 mg) w jednej tabletce są dostępne w USA i są pewną formą odpowiedzi na zapotrzebowanie pacjentów i nowe trendy w leczeniu bólu. Łączenie tryptanu z lekiem z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (czyli NLPZ) jest rekomendowane.

Nie łączymy natomiast leków tryptanowych z ergotaminą lub dihydroergotaminą.

Jaka jest maksymalna dawka tryptanów na dobę?

Według American Headache Society i European Federation of Neurological Societies zalecane maksymalne dawki dobowe, których nie należy przekraczać to:

• almotryptan 25 mg/dobę (12.5 mg/dobę w przypadku znacznie upośledzonej funkcji nerek),
• zolmitryptan 10 mg/dobę,
• eletryptan 80mg/dobę,
• ryzatryptan 20 mg/dobę,
• sumatryptan doustnie 300 mg/dobę; donosowo 40 mg/dobę, doodbytniczo 50 mg/dobę, w iniekcji podskórnej 12 mg/dobę.

Ile tryptanów można przyjąć na raz?

• Jeśli pierwsza dawka tryptanu okaże się nieskuteczna, można ją powtórzyć, najlepiej do 2 godzin.
• Jeśli ból głowy powróci w 1 dobie po zastosowaniu tryptanu, możesz przyjąć dawkę powtórną, nie przekraczając dopuszczalnej dawki dobowej leku.

Kiedy brać tryptan?

Skuteczność tryptanu jest tym większa, im szybciej od początku napadu go zastosujesz. Najlepiej przyjąć lek w ciągu 1 godziny od wystąpienia objawów, jeszcze przed pełnym rozwinięciem się dolegliwości bólowych. Wyjątek stanowią tu migreny z aurą. Co wyjaśnię niżej.

CIEKAWOSTKA

Udowodniono, że opóźnienie rozpoczęcia leczenia z zastosowaniem sumatryptanu w iniekcjach
podskórnych nie wpływa negatywnie na uzyskany efekt terapeutyczny

Czy można stosować tryptan przy migrenie z aurą?

Tak, jeśli twoje napady migreny poprzedzone są aurą, tryptany będą również skuteczne. Pamiętaj jednak, abyś stosował tryptan dopiero po ustąpieniu objawów aury.

Czy tryptany uzależniają?

Wiadomo już, że częste przyjmowanie tryptanów (powyżej 10 razy w miesiącu), przez kolejne 3 miesiące może prowadzić do rozwoju polekowego bólu głowy. Bóle głowy z nadużywania leków (czyli MOH, medication-overuse headache) to poważne powikłanie, bardzo trudne do leczenia.

Długotrwałe stosowanie tryptanów powoduje uwrażliwienie ośrodkowego układu nerwowego na potencjalnie nieszkodliwe bodźce.

Jakie działania niepożądane powodują tryptany?

Działania niepożądane tryptanów są niemal zawsze łagodne i ściśle zależne od dawki leku. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi po zażyciu tryptanów są: dyskomfort w klatce piersiowej, zawroty głowy, nudności, suchość w ustach, zmęczenie czy senność.

CIEKAWOSTKA

Leki te mogą zaostrzać objawy OCD.

Czy tryptany są bezpiecznie?

Jak można złagodzić skutki uboczne zażycia sumatryptanu?

• Po pierwsze, można zredukować stosowaną dawkę leku.
• W przypadku silnych nudności dołączyć metoklopramid (lek przeciwwymiotny i poprawiający motorykę przewodu pokarmowego).
• Po drugie, zmienić formę doustną na podskórną, w której działania niepożądane są głównie miejscowe i przemijające.
• Jeśli to nie przyniesie spodziewanych rezultatów, można zmienić sumatryptan np. na almotryptan (jest jednym z najlepiej tolerowanych tryptanów). Efekty uboczne, które występują przy jednym tryptanie, nie muszą występować przy drugim.
• W kolejnym kroku zastosować alternatywę dla tryptanów, czyli gepanty. (tu przeczytasz więcej o tej grupie leków) lub zastosować inny sposób leczenia.

Zapoznaj się ze sposobami, jakimi leczę bóle głowy.

Interakcje tryptanów z innymi lekami.

Jedną z możliwych interakcji międzylekowych, jakiej mogą doświadczyć pacjenci stosujący tryptany, jest zespół serotoninowy. Może wystąpić podczas zażycia tryptanu przy jednoczesnym leczeniu dużymi dawkami leków hamujących wychwyt zwrotny serotoniny. (Do grupy tej należy wiele leków, w tym np. leki przeciwdepresyjne i niektóre opioidy). Dlatego według aktualnych wytycznych tryptany są przeciwwskazane, jeśli stosujemy równocześnie leki w dużym stopniu hamujące wychwyt zwrotny serotoniny.

CIEKAWOSTKA

Jak powszechnie wiadomo, zaburzenia depresyjne występują nawet do 3,5 razy częściej u chorych na migrenę. Dlatego w niektórych sytuacjach łączenie leków hamujących wychwyt zwrotny serotoniny była nie do uniknięcia. Analiza tych przypadków pokazała, że powikłanie to, występuje rzadziej, niż się spodziewano.

Pozostałe interakcje tryptanów obejmują:

• leki zwane inhibitorami monoaminooksydazy,
• leki antykoncepcyjne zawierające estrogeny
• leki hamujące cytochrom CYP3A4 (głównie makrolidy).

Według badań zolmitryptan i almotryptanu wykazują mniej interakcji z lekami niż pozostałe tryptany.

Jaki tryptan działa najszybciej?

Jeśli szukasz tryptanu, który zadziała najszybciej, najlepszym rozwiązaniem będą formy podawane podskórnie w iniekcjach lub donosowo. Pierwsze efekty działania zobaczysz już po 10-15 minutach od ich zastosowania.

Po jakim czasie działają tryptany stosowane doustnie?

Pierwsze efekty po doustnym zastosowaniu sumatryptanu pojawią się po ok 45 minutach a w przypadku szybko działającego almotryptanu po 30 minutach.

Czy każdy chory na migrenę może brać tryptany?

Tryptanów nie powinny stosować osoby z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym. W praktyce tyczy się to osób z:

• źle kontrolowanym nadciśnieniem,
• chorobą wieńcową,
• przebytym niedokrwieniem mózgu
• z chorobą naczyń obwodowych,
• ciężkim upośledzeniem czynności wątroby.

Czy można stosować tryptany w ciąży?

Choć oficjalnie leki te są przeciwwskazane w ciąży lub podczas laktacji to liczne już badania
wskazują na względne bezpieczeństwo okazjonalnego przyjmowania sumatryptanu w ciąży i w okresie laktacji. Każdorazowo taka sytuacja musi jednak być oceniona indywidualnie przez lekarza, a pacjentka pod opieką specjalistycznego ośrodka.

CIEKAWOSTKA

Według badań sumatryptan przenika przez łożysko jedynie w 15%.

Tryptany podczas karmienia piersią

Według ekspertów okazjonalne przyjmowanie sumatryptanu przez matkę karmiącą piersią
uznaje się na bezpieczne dla dziecka. Lek ten w niewielkim stopniu przenika do mleka. Co więcej, po zażyciu sumatryptanu nie ma potrzeby odciągania mleka ani robienia przerwy w karmieniu piersią.

Który tryptan jest najsilniejszy?

Jeśli ktoś chciałby porównać siłę działania poszczególnych tryptanów, to w pewnym uproszczeniu wygląda to następująco.

• 5 mg zolmitryptanu w postaci doustnej odpowiada sile 50 mg sumatryptanu stosowanego doustnie.
• 1 tabletka eletryptanu ma podobną suteczność jak zolmitryptan, ryzatryptan czy sumamigren s.c
• 10 mg ryzatryptanu działa nieznacznie silniej od 100 mg sumatryptanu.
• 1 tabletka almotryptanu działa słabiej niż 100 mg sumatryptanu
• sumatryptan stosowany donosowo jest słabszy od formy stosowanej doustnie.

Jeśli spodobał Ci się ten wpis przeczytaj również inne dotyczące bólów głowy: